keuze thema
Ter oriëntatie op de uiteindelijke keuze van ons thema, hebben we als team besloten zoveel mogelijk verschillende thema's individueel te onderzoeken, om vervolgens een goed onderbouwde keuze te kunnen maken voor een thema. Ik heb gekozen voor het thema duurzaamheid omdat dit thema binnen Avans en zeker ook binnen mijn eigen opleiding BedrijfskundeMER een belangrijke plek heeft. We zijn als opleiding echt aan het werken aan het integreren van het thema door het hele curriculum van de opleiding. Binnenkort vindt voor onze opleiding de AISHE audit plaats, waarin we streven naar het behalen van drie sterren op het thema duuzaamheid. Ik denk dus dat we als opleiding aardig bezig zijn in het opleiden van onze studenten tot verantwoordelijke beroepsbeoefenaren die (ook) duurzaam denken en handelen. Je ziet dit ook terug in steeds meer vraagstukken over duurzaamheid waar onze studenten tijdens stage en afstuderen mee aan de slag gaan. Het is mooi om te zien dat studenten op verschillende thema’s rondom duurzaamheid voor bedrijven van toegevoegde waarde zijn! Blijft de vraag: hoe geef je in het onderwijs (van de toekomst) handen en voeten aan ‘duurzaamheid’? Op deze vraag probeer ik in mijn analyse over dit begrip een antwoord te geven.
Ter oriëntatie op de uiteindelijke keuze van ons thema, hebben we als team besloten zoveel mogelijk verschillende thema's individueel te onderzoeken, om vervolgens een goed onderbouwde keuze te kunnen maken voor een thema. Ik heb gekozen voor het thema duurzaamheid omdat dit thema binnen Avans en zeker ook binnen mijn eigen opleiding BedrijfskundeMER een belangrijke plek heeft. We zijn als opleiding echt aan het werken aan het integreren van het thema door het hele curriculum van de opleiding. Binnenkort vindt voor onze opleiding de AISHE audit plaats, waarin we streven naar het behalen van drie sterren op het thema duuzaamheid. Ik denk dus dat we als opleiding aardig bezig zijn in het opleiden van onze studenten tot verantwoordelijke beroepsbeoefenaren die (ook) duurzaam denken en handelen. Je ziet dit ook terug in steeds meer vraagstukken over duurzaamheid waar onze studenten tijdens stage en afstuderen mee aan de slag gaan. Het is mooi om te zien dat studenten op verschillende thema’s rondom duurzaamheid voor bedrijven van toegevoegde waarde zijn! Blijft de vraag: hoe geef je in het onderwijs (van de toekomst) handen en voeten aan ‘duurzaamheid’? Op deze vraag probeer ik in mijn analyse over dit begrip een antwoord te geven.
Duurzaamheid
Duurzaamheid is door de jaren heen een
containerbegrip geworden. Het raakt alles wat te maken heeft met
maatschappelijk verantwoord leven, ecologie, milieu en toekomstgericht denken.
Heel breed dus. “Duurzame ontwikkeling is de ontwikkeling die aansluit op de
behoeften van het heden, zonder het vermogen van de toekomstige generaties om
in hun eigen behoeften te voorzien in gevaar te brengen” (World commission on
environment and development, Verenigde Naties).
Diverse onderzoeken laten een somber beeld zien van de tegenwoordige toestand van onze aarde, en ook de prognoses voor de toekomst zijn niet verheugend. De bezorgdheid over onderwerpen als ons klimaat, milieuproblematiek, verlies van natuurlijke energiebronnen, overconsumptie, honger en armoede wordt steeds groter. Volgens internationale onderzoeken over dit onderwerp wordt de klimaatverandering hoogstwaarschijnlijk door mensen veroorzaakt. In het rapport Toekomst maken door leren voor duurzame ontwikkeling staat dit uitgebreid beschreven. Onderwijs heeft een belangrijke rol in de realisering van duurzame ontwikkeling. Het gaat er vooral om dat jonge mensen competenties aanleren om met de specifieke eisen en uitdagingen van het idee van duurzaamheid te kunnen omgaan en te kunnen meewerken aan de realisering en vormgeving van een duurzame ontwikkeling. Het rapport laat zien hoe dit voor het basisonderwijs gestalte kan krijgen.
Duurzaamheid in het onderwijs
Duurzaamheid in het onderwijs
Kinderen bewust maken van het thema duurzaamheid kan op vele manieren (leraar24.nl). Kennisnet laat via het
thema duurzame school allerlei mogelijkheden zien om duurzaamheid een plek te
geven in het onderwijs, van PO tot HBO. Uiteenlopende projecten, zowel in als
buiten te klas, worden hier voorgesteld en kunnen door docenten worden ingezet
in de lespraktijk. Ook in deze video is te zien hoe het thema duurzaamheid onder de aandacht van kinderen wordt gebracht. Hoewel er dus al veel initiatieven tot
het integreren van duurzaamheid binnen alle sectoren van het onderwijs te zien
zijn, is er ook nog veel te doen.
Bij jongeren zelf leeft het thema duurzaamheid ook. Het duurzame studentennetwerk 'Morgen' heeft in samenwerking met een aantal andere organisaties het ‘Verdrag Duurzaamheid’ in het onderwijs opgesteld. Meer dan 40 jongerenorganisaties en een meederheid van de Tweede Kamer tekenden dit verdrag. Een kamermeerderheid heeft daarom een motie aangenomen om duurzaamheid in het onderwijs verder te stimuleren. In de documentaire van Tegenlicht (de onderwijzer aan de macht) werd hier vanuit het onderwijs zelf overigens minder enthousiast over gesproken. Deze docenten vinden dat alles wat top-down gebeurt, dus vanuit de schoolleiding of vanuit het ministerie naar de leraar, niet werkt. Het initiatief zou volgens juist bij de scholen moeten blijven.
Zijn we er al dan?
“Het onderwijs leidt niet op tot
duurzame burgers” (Wals, 2014). Arjen Wals is hoogleraar sociaal leren
en duurzame ontwikkeling aan de Wageningen Universiteit. Hij geeft in een
interview in Down to Earth magazine aan dat er een grote kloof is tussen duurzaam
denken en duurzaam doen. Een oorzaak ligt volgens hem deels in ons
onderwijssysteem, waarin duurzaamheid nog steeds een beperkte plek heeft.
Thema’s over duurzaamheid worden nu heel versnipperd aangeboden in het
curriculum, hierdoor leren leerlingen niet om verbanden te leggen, het grote
geheel te zien en oog te hebben voor de gevolgen van ons handelen. Volgens Wals
zou je veel meer bereiken wanneer je duurzaamheidsvraagstukken integraal in het
curriculum zou aanbieden en vanuit verschillende vakgebieden zou benaderen. De
thema’s kunnen heel dicht bij de leerling worden gezocht, waardoor ze het nut
van duurzaam handelen veel beter gaan inzien. Wals geeft hierbij voorbeelden
als het uiteenrafelen van een oud mobieltje of een Happy Meal van Mc Donalds.
Want dat ontbreekt er in het huidige onderwijs volgens Wals echt aan:
handelingsperspectief. Het onderwijs van nu is teveel gericht op kennis en
bewustwording en dat leidt niet tot handelen, maar tot apathie (Wals, 2014). De mening dat er nog te weinig aandacht is voor een duurzame beroepshouding, wordt gedeeld. "Leerlingen leren nog te weinig de afweging te maken tussen wat zijzelf van belang vinden, wat de maatschappij vraagt en wat de aarde kan verdragen. Ze voelen geen persoonlijke verantwoordelijkheid voor duurzame ontwikkeling. En bovendien willen ze geen afwijkend gedrag vertonen." (Marreveld, 2010). In het onderwijs van de toekomst ligt op dit vlak de grote uitdaging. Wanneer we in staat zijn onze kinderen deze verantwoordelijkheid bij te brengen, dan pas leiden we echt op tot duurzame burgers.
Tegentrend
Automatisering/robotisering zijn grote maatschappelijke thema’s en volop in het nieuws. Steeds verdergaande technologische ontwikkelingen zorgen ervoor dat steeds meer mogelijk wordt. Ook in het onderwijs zal hier in vernieuwde curricula veel aandacht voor zijn. Zal in deze ontwikkeling voldoende aandacht zijn voor de duurzame ontwikkeling en duurzame technologie?
Wat me opvalt is dat er binnen alle
sectoren van het onderwijs (veel) aandacht is voor duurzaamheid. Het beeld dat
ik daarbij nu heb is dat het allerlei losstaande projecten zijn, maar dat ik
(nog) geen doorlopende lijn kan ontdekken. Hoe passen al deze projecten en
activiteiten binnen het grote geheel waarin de competenties die verworven
dienen te worden centraal staan? Hier moet ik me verder in verdiepen. Voor nu hebben we als team voor een ander thema gekozen namelijk nieuwe media. Op het blog van up to the future wordt deze keuze verder onderbouwd.
Bronnen
Jucker, R. (2015). Schooling for Sustainable Development in Europe. Springer.
Künzli, C., Bertschy, D.F. Haan, G., Plesse H., (2008). Leren voor duurzame ontwikkeling.
Marreveld, M. (red.). (2010). Special Duurzaamheid in het basis- en voortgezet onderwijs. Didaktief (april-nummer).
http://downtoearthmagazine.nl/het-onderwijs-leidt-kinderen-niet-op-tot-duurzame-burgers/
http://downtoearthmagazine.nl/het-onderwijs-leidt-kinderen-niet-op-tot-duurzame-burgers/
